Onderstaande teksten uit de rechterlijke archieven van Zwollerkerspel zijn uitgezocht door wijlen J. Rientjes. Dat zijn de teksten van 1728 t/m 1800.
De eerste teksten uit 1720 en 1728, is de taal zoals dat in die tijd gebruikelijk was.
rechterlijk archief Zwollerkerspel RA001-00701:
f735 – 14 dec 1720 – Hendrik Werf verklaart schuldig te zijn aan de weduwe Weijenbergs o.a. voor de huur van zijn huis te Schelle 253 gulden en 10 stuiver. Hij passeert daarvoor vrijwillig verwin.
rechterlijk archief Zwollerkerspel RA001-00619:
f306 – 2 jan 1728 – Richter Wilhelm Vriesen.
Keurnoten Bertelt Meijer en Hendrik Leijster.
In het Gericht is verschenen Barta Waterbeek, weduwe van wijlen Derk Weijenberg, zij met Hermannus Ten Hope als momber geassisteerd. Zij verklaarde wegens opgenomen en ten genoegen ontvangen penningen schuldig te zijn aan de Heer Willem Meeusen, burgemeester van de stad Zwoll, een kapitale somma van 600 Caroli gulden. De rente is jaarlijks 4 1/2 procent. Zij comparante stelt hiervoor tot een speciale hypotheek en onderpand haar huis tot Schelle aan het Scheller Brukkien, dat meijerswijze wordt gebruikt door Remmelt Bos, onder dit kerspel van Zwolle gelegen.
- Dr. Abraham Gerhard Vriesen, gerichtschrijver, zal op uitdrukkelijk verzoek van de comparante mede tekenen en zegelen.
[Geen aflossing vermeld].
Bovenstaande teksten zijn hieronder naar het huidige Nederlands omgezet.
1720, 14 december.
Hendrik Werf verklaart schuldig te zijn aan de weduwe Weijenbergs, o.a. voor de huur van zijn huis in Schelle 253 gulden en 10 stuivers.
1728, 2 januari.
Voor het gerecht is verschenen, Barta Waterbeek weduwe van Derk Weijenberg, zij heeft Hermannes ten Hope als vertrouwens persoon mee gebracht. Barta heeft geld geleend van de heer Willem Meeusen Burgermeester van de stad Zwolle, een bedrag van 600 Caroli guldens tegen 4 ½ procent rente.
Zij krijgt hiervoor een hypotheek met als onderpand haar huis in Schelle bij het Scheller Brugje. [dit moet welhaast een voorganger van de huidige brug over de Steen/Zand wetering zijn] Barta verhuurt deze woning aan Remmelt Bos.
Niet bekend is of er toen al een Herberg bij hoorde. Maar de locatie is dezelfde als “De Kikvors”.
Caroli of ook wel Carolus gulden is een munt uit de tijd van Karel de Vijfde.
Barta Waterbeek is in 1668 geboren zij is een dochter van, Arent Frederiks Waterbeek geb. +/- 1640 en Jannetje Top geb. +/- 1645. 1688 . Barta huwt in 1688 met Derk Weijenberg geb. 1672, overleden in 1718.
Er zijn voor zover bekend 5 kinderen geboren, Alberta [Ida] geb. 1690, Gerrit, Jacobus, Roelof en Arnoldina [Arendina].
Het blijkt dus dat Derk Weijenberg in 1718 is overleden.
1730 26 maart
Barta Waterbeek moet voor het gerecht verschijnen vanwege een schuld bij Magareta Lulofs door een nog niet betaalde rekening voor geleverde wijnen. Haar schuld wordt in termijnen afbetaald met als onderpand, een huis, Den Nieuwen Boxen in Mastenbroek, een Katerstede in Langenholte en een huis in Schelle. Waarvan we mogen aannemen dat het de “Herberg de Kikvorst” is, waar is de wijn anders voor nodig. [Barta was dus niet onbemiddeld zoals blijkt]
De naam van de Herberg wordt in de loop der jaren op verschillende manieren geschreven, Kikvorst, Kikvors en Kikvorsch.
1741 8 juni
Het huis de Kikvors in Schelle blijkt nog steeds in eigendom te zijn van Barta Waterbeek. Zij is dus de weduwe van Derk Weijenberg. Samen met haar zoon Gerrit Weijenberg handelt zij de nalatenschap af. Daarbij is als onderpand bij de vernieuwde lening, “De Kikvors” gelegen in de buurtschap Schelle onder
dit Kerspel van Zwolle.
1756 20 januari
Juffrouw Ida Weijenberg verkoopt uit haar boedel het huis “De Kikvorsch” aan He[a]rmen Arents Broekhuisen en zijn vrouw Janna Lamberts. Dit nadat deze de schuld voldaan hebben.
Ida zal de erfgename zijn van haar moeder Barta Waterbeek die in 1743 is overleden.
1756 2 februari
Ha[e]rmen Arents Broekhuisen en Janna Lamberts hebben 250 caroli gulden geleend voor de aankoop van de herberg “De Kikvorsch”, van Burgermeester Jacob Sprakel met een jaarlijkse rente van 4%. Als onderpand voor de hypotheek is ingebracht, de Herberg “De Kikvorsch” gelegen in de buurtschap Schelle.
1770 16 februari
Hermen Arents Broekhuisen is overleden en zijn weduwe Janna Lamberts moet haar minderjarige dochter Arendina Harms zeker stellen van de erfenis die haar rechtens toekomt. Daarvoor zijn voogden benoemd die zorg dragen voor een goed verloop van de afwikkeling van de erfenis. Tot de erfenis behoren 100 caroli guldens en het zilver en goud, linnen en wol die tot de lijfdracht van de moeder behoort hebben. Zij belooft dan nog deze dochter in kost en kleren te zullen onderhouden, en haar lezen en schrijven en het naaien te laten leren.
Tot nakoming van dit verbindt zij daarvoor bij dezen haar persoon en goederen en wel in het bijzonder haar huis en Herberg “De Kikvors” genaamd, door haarzelf bewoond, te Schelle gelegen.
1782 1 februari
Verschenen zijn Hendrik Hogebeen en Janna Lamberts, echtelieden te Schelle. Janna is dus hertrouwd met Hendrik Hogebeen.
Zij zijn schuldig voor geleverd bier aan de heer Johannes Hanselaar, 300 caroli guldens, met een rente van 3% per jaar. Als onderpand geldt een hypotheek op hun huis en herberg “De Kikvors” gelegen in de buurtschap Schelle.
1789 2 april
Verkoop van weiland waarbij ook een hofje behoort hetgeen in gebruik is bij de hospes [herbergier/waard] van de herberg “De Kikvorst”, Jan Meijerink.
1789 11 december
Machteld Jansz, weduwe van Egbert Jacobs en wonende in de herberg “De Kikvorst” te Schelle staat borg voor haar broer Gerrit Jansz die nog een schuld heeft van resterende pacht van ’t Olde Frankhuis, dat door hem bewoond is geweest.
1790 14 augustus
Harmen Hendrik Craijer, Jacob Peters en de Armenkamer van Zwolle maken te samen bekend dat zij voor zes weken door het testament hebben geërfd de halfscheid [helft] van een huis cum annexis [bijbehorende] de herberg “De Kikvorst” genaamd, gelegen in de buurtschap Schelle en bezwaart met 300 guldens met de interesse [intrest] waarvan dan nog zouden afgetrokken moeten worden de legitieme portie zijnde aan de dochter van voorgeschreven weduwe van Hendrik Peters.
1790 4 december
Janna Lamberts is nogmaals hertrouwd nu met Hendrik Peters. Zij zijn inmiddels overleden en hun erfgenamen, dragen tegen een wel betaalde som aan penningen in volledig eigendom over, aan Magteld Jans buiten gemeenschap van goederen getrouwd met Menso Harms Bomhof, het huis en herberg “De Kikvorst” genaamd, gelegen in de buurtschap Schelle, en door haar bewoond.
Machteld Jans is de vierde echtgenote van Menso Harms Bomhof, waarmee zij op 19 juli 1790 in Zwolle trouwt. Zij trouwen voor de Kerk in de Bethlehem Kerk. Menso is dan inmiddels 63 jaar.
Magteld Jans heeft ook nog een schuld van 400 caroli guldens aan de brouwer Jan van Dijk waarvoor zij een lening aangaat met een rente van 4% met als onderpand haar huis en herberg “De Kikvorsch”.
1795 15 juni
Menso Bomhof leent 100 gulden, tegen 3,5 % rente, van Jacobus van Ba[e]rneveld en geeft als onderpand zijn huis en herberg “De Kikvorsch”. Op 22 oktober 1796 is de lening voldaan.
1800 18 april
De ondergetekende geeft aan, op 25e maart in een publieke verkoop te hebben aangekocht een huis en Herberg de “Kikvorsch” genaamd in de buurtschap Schelle voor de som van 435 gulden en verzoekt dat dit pand na aankoop verpacht mag worden. Waarschijnlijk is de koper Jan van Dijk de brouwer die jaren terug een vordering had bij Machteld Jans.
Wie de pachter/uitbater wordt van de Herberg is op dat moment niet helemaal duidelijk.
Mogelijk is dat Hendrik van den Oordt, zoals uit een krantenbericht uit 1815 moge blijken.
Op 6 april 1830 wordt in opdracht van de rechtbank door Notaris Mr. J. A. van Rooyen de Herberg De Bierton publiek ingezet. Het lijkt er dus op dat het een gedwongen verkoop is.
Nadat bij de publieke verkoop van de Herberg De Bierton op 6 april 1830 het pand is ingezet op F 1600,75 zal het op 20 april 1830 aan de meestbiedende verkocht worden. Wie de eigenaar is geworden is niet bekend.
De Bierton wederom voor publieke verkoop ingezet om 8 dagen later te worden verkocht ditmaal bij Het Groote Veer, [is Kater Veer].
Mogelijk is de eigenaar nu Berend Groothuis, aangezien hij bij het begin van het Kadaster in 1832 te boek staat als eigenaar.
1832 begin van het Kadaster
In 1832 staat Berend Groothuis te boek als eigenaar en Kastelein van het huis/herberg “De Kikvorsch”.
Berend zal de Herberg op de veiling in december 1831 hebben gekocht
Het huis/herberg heeft het kadastrale nummer M 237, met een gemeentelijk nummer, Schelle huis nr. 1 hetgeen tot 1910 zo blijft.
Of Berend zelf ook de Kastelein is van De Herberg is niet geheel duidelijk want bij het begin van het Bevolkingsregister van Zwollerkerspel is Hendrik Spijkerman de bewoner en later is dat Willem Post. Berend komt dus niet voor als bewoner bij het bevolkingsregister.
Berend Groothuis verkoopt het Huis en Herberg “De Kikvorst” in 1837 aan de weduwe van Egbertus Leegebeke, Hendrika Schaaseberg. Egbertus is reeds in 1830 in Schelle overleden.
Hendrika Schaaseberg komt niet voor bij het bevolkingsregister als bewoonster. Wel verkoopt zij de Herberg nog hetzelfde jaar 1837 door aan Peter Nijlan[t]d.
Peter Nijland is in 1805 geboren in Zalk hij trouwt in 1847 in Zwollerkerspel met Hermiena Meijer in 1813 geboren in Veessen.
Peter is ten tijde van zijn huwelijk huisbediende.
Hun eerste dochter Maria is in 1847 in Streukel [gem. Zwollerkerspel] geboren, conclusie is dan dat de familie Nijland nog niet in “De Bierton” wonen. Wel in 1848 want hun tweede dochter Machtelina wordt op 17 december van dat jaar in Schelle geboren.
Er wordt tussen 1839 en 1850 wel een kamer verhuurd in De Bierton, dus wie wanneer tussen 1837 en 1848 in De Bierton gewo
ond hebben is niet geheel duidelijk. Mogelijk nog steeds Hendrik Spijkerman en/of Willem Post en waren zij ook de uitbaters van de Herberg.
In ieder geval woont vanaf 1848 de familie Nijland in de Herberg “De Bierton of Kikvorst” zoals op de kaart hieronder blijkt.
De Bierton/Kikvorst wordt jaarlijks regelmatig genoemd in de Provinciale Overijsselse en Zwolsche krant vanwege veilingen van bouwland, hooi en weilanden die meestal verpacht danwel verkocht worden. Ook bomen worden er geveild. Ook is de Bierton het startpunt van de schouw van de watergangen door het Waterschap “De Vijf Marken”. Dit is het controleren of de Sloten goed schoongemaakt zijn door de gebruikers van het aanliggende land. Dit soortzaken worden ook in de krant aangekondigd.
Na het overlijden van haar man Peter Nijland zet Hermiena alleen de Herberg voort.
Mogelijk wordt zij hierbij ondersteund door haar inmiddels 18 jarige dochter Maria.
Maria trouwt in 1869 met Hendrik Maten geboren op 13 april 1837 in Heerde. Hij is dan Landbouwer.
In 1871 verkoopt Hermina Meijer de Herberg De Bierton aan haar dochter en schoonzoon Maria en Hendrik Maten.
De Bierton is altijd een combinatie geweest van Herberg en een Boerderij, als gemengd bedrijf d.w.z. koeien, varkens, kippen een boomgaard en wat akkerbouw.
Hermiena huurt, na de verkoop een gedeelte van het huidige Kleine Veerweg 25/25 A.
Dat heeft dan nog de adresaanduiding Oldeneel huis nr. 9A. [Zie kleine Veerweg 25/25A].
Tot wanneer Hermiena daar woont is niet bekend, in 1900 overlijdt zij in Spoolde.
Het inboeken bij het Kadaster loopt altijd een jaar achter.
Hendrik Maten pakt het dus fors aan door alle gebouwen te gaan vernieuwen en hij doet daar 2 jaar over. De Herberg met woning en de stal een jaar na elkaar.
Rechts het nieuwe gebouw met hooiberg en op de ondergrond
de aftekening van het oude gebouw.
Het Kadastrale nr. veranderd van 237 naar 1258.
De eerste drankwet in Nederland wordt in 1881 ingevoerd. Hendrik Maten krijgt en vergunning om sterke drank te schenken, hetgeen al gebeurde natuurlijk. De vergunning geldt voor 2 voorkamers en koepels in de tuin, langs de Steenwetering.
In 1905 wordt Herberg/boerderij De Bierton verkocht aan Hermannes Johannes van der Weerd.
Hij is op 11 april 1865 geboren in Zwollekerspel en op 19 april 1900 getrouwd met Gezina Hendrika Blankvoort geboren op 6 juli 1869 in Oldebroek.
Er worden 4 kinderen geboren: Theodorus Hendrikus geb. 15-01-1901, Hendrikus Johannes geb. 29-12-1901, Johan Eduard [Jo] geb. 3 mei 1904, Euphemia Johanna Jozephina geb. 20 maart 1907.
In 1916 wordt er op het erf en aan de gebouwen het een en ander gesloopt en gebouwd.
Wat precies is niet geheel duidelijk.
Zoon Johan Eduard [Jo] neemt in 1939 de Boerderij en Herberg over van zijn ouders Herman en Gezina.
Het echtpaar van der Weerd – Stegeman krijgen 4 kinderen.
Als op 30 april 1939 vader Hermannes Johannes van der Weerd overlijdt is er in 1940 nog een kadastrale scheiding dit tengevolge van het overlijden.
In de Oorlog hebben zowel de Duitsers als Onderduikers gebruik gemaakt van De Bierton.
Na de Oorlog bestaat De Bierton nog steeds uit een Café en de boerderij met ongeveer 15 koeien.
Het werk wordt gedaan door het echtpaar van der Weerd – Stegeman en een vaste meid en knecht, aangevuld in drukke perioden door los personeel.
De laatste episode is Johannes Hermannes Maria [Jan] van der Weerd samen met zijn vrouw Maria Christina Gerdina [Riet] Broekman eigenaar/uitbater van De Bierton.
Vanaf hun overname in 1969 zijn er geleidelijk aan grote veranderingen doorgevoerd. Het vee gaat weg en de focus komt te liggen op de Horeca. Boven wordt er verbouwd tot twee woningen, omdat de ouders van Jan er blijven wonen.
In 1971/’72 wordt de stal verbouwd tot zaal, de huidige Dèle.
De grote zaal wordt in in 1986 gebouwd als feestzaal en discotheek. Er brak een drukke en roerige tijd aan.
Rond 2008 is het complex verkocht aan een Derden die er nog tijdelijke uitbaters in hebben gehad en het op enig moment ook weer van de hand gedaan hebben. Er zijn nu plannen voor herinrichting van het gebied met behoud van de Horeca.
Bron: Collectie Overijssel, dhr. Jan Rientjes [vroege historie], familie van der Weerd – Broekman, Samenstelling: M. Dijk